از کاشت درخت پسته تا فواید پسته

آشنایی با درخت پسته و مراحل تولید آن و راهنمای کاشت و احداث باغ پسته و شرایط آب و هوایی، کاشت داشت و برداشت درخت پسته

از فواید پسته تا مراحل کاشت درخت پسته

درخت پسته معمولی و یا پسته ایرانی پیستاکیا ورا (Pistacia vera) به شکل جنگلهای انبوه در شمال شرقی ایران دیده می‌شود لذا می‌توان گفت که اصل این جور پسته از ایران است. درخت پسته از ایران به سایر نقاط مخصوصا به سواحل دریای مدیترانه (جنوب اروپا و شمال آفریقا) رفته است. پسته گیاهی است که از دیرباز در نقاط مختلف ایران مورد کشت و پرورش قرار می گرفته است. جنگل های وحشی و خودروی پسته در ناحیه شمال شرقی ایران و نواحی هم مرز با ترکمنستان و افغانستان پیشینه ای باستانی دارد و تصور می رود که درخت پسته حدود 3-4 هزار سال قبل در ایران اهلی شده و مورد کشت و کار قرار گرفته است.

درخت پسته اهلی ( Pistacia Vera ) متعلق به تیره ( Anacardiaceae ) است . جنس Pistacia دارای 11 گونه است . درخت پسته دارای برگهای مركب شانه ای بوده و درخت پسته دو پایه است و برای تولید میوه به وجود هردو درخت نر و ماده نیاز است. گلهای درخت پسته فاقد گلبرگ و غده های شهد ساز بوده و زنبورهای عسل را به خود جلب نمی كنند و گرده گل توسط باد پراكنده می شود.

درخت پسته برگ ریز بوده، در پائیز خزان نموده و زمستان را در خواب می گذراند . ریشه زائی درخت پسته محوری و عمودی بوده و قدرت تولید ریشه فرعی در درخت پسته ضعیف است . مرحله نونهالی درخت پسته طولانی بوده و تاقبل از پنج سالگی درختان میوه كمی تولید می كنند و از 10 تا 12 سالگی باردهی كامل و اقتصادی درخت آغاز می شود.

مدل های تزیین درخت کریسمس + تاریخچه
مهمترین ارقام پسته در ایران عبارتند از : اوحدی ، كله قوچی ، اكبری ، احمد آقائی ، ممتاز ، بادامی زرند ، شاه پسند ، سفید پسته نوق ، خنجری دامغان و قزوینی . نیاز سرمایی درخت پسته از 600 ساعت با دمای كمتر از 7 درجه سانتی گراد برای رقم كله قوچی تا 1200 ساعت با دمای كمتر از 7 درجه سانتی گراد برای رقم اكبری متفاوت بوده و مقدار آن بطور متوسط 1000 ساعت زیر 7 درجه سانتی گراد در نظر گرفته می شود. عدم تامین سرمای مورد نیاز درخت پسته موجب تاخیر در گلدهی ، گلدهی نامنظم ، كاهش تعداد برگچه های برگ ، تولید برگهای غیر طبیعی و ساده و ... می شود.

كشت و پرورش پسته از عرض 27 درجه شمالی تا عرض 42 درجه شمالی انجام می شود . اغلب درختان پسته در ارتفاع 2000-900 متری از سطح دریا قرار گرفته اند . درخت پسته قادر به تحمل دمای 45 درجه سانتی گراد در تابستان و دمای 20- درجه سانتی گراد در زمستان می باشد . برای داشتن حداكثر محصول میزان حداكثر رطوبت نسبی بایستی كمتر از 35% باشد

فواید پسته
پسته، دانه میوه از درخت پسته است. درخت پسته اولین بار در ترکیه و ایران یافت شد. در آن زمان، پسته غذای اشراف بود. در سال های بعد، فقط در جشن ها و مهمانی ها مصرف می شد. بعدها در انواع دسرها، شیرینی ها، بستنی و حتی به عنوان اشتها آور خورده می شد. این دانه، به خاطر شکلش به نام "آجیل خندان" معروف شد. پسته به عنوان یک ماده غذایی گیاهی و نیرو بخش و درمان کننده بسیاری از بیماری ها مورد استفاده قرار می گیرد.

آب و هوای مناسب پسته
درخت پسته به سرمای شدید زمستان و گرمای زیاد تابستان هر دو مقاوم است. درخت پسته با هوا و زمین مرطوب سازگاری ندارد. رطوبت زیاد در زمین باعث تولید بیماری صمغ و پوسیدگی یقه درخت می‌شود که به تدریج درخت را ضعیف و بالاخره خشک می‌کند. درخت پسته به کم آبی و خشکی مقاومت زیاد نشان می‌دهد بطوری که درختان کهن را می‌توان بدون آبیاری بر مدت خیلی طولانی (شادی چند ده سال) زنده نگاه داشت.

انواع شکل ظاهری پسته
بطور کلی انواع مختلف پسته را از حیث شکل ظاهری به دو دسته می‌توان تقسیم کرد. یکی بادامی و دیگری فندقی. در شکل بادامی طول پسته از عرض یا قطر آن خیلی زیادتر است به قسمی که شکل کشیده بادامی به پسته می‌دهد در صورتی که در شکل فندقی تفاوت بین طول و قطر پسته خیلی کم است. علاوه بر این در شکل بادامی فاصله دو لب داخلی پوست پسته خندان کمتر از همین فاصله در شکل فندقی است. در پسته بادامی گاهی اتفاق می‌افتد که نوک باریک پسته کمی به شکل نوک خنجر خمیده است این شکل پسته را خنجری می‌نامند.

زمان برداشت پسته
درخت پسته از 9- 7 سالگی به بار می‌نشیند و می تواند دمای 45 درجه بالای صفر و 25 درجه زیرصفر را تحمل کند. این گیاه در برابر خشکی و کم آبی مقاوم نیز است. از میان گونه‌های مختلف پسته، تنها گونه‌های پسته اهلی، چاتلانقوش، گلخونک و بنه در ایران تولید می‌شود و مناطق اصلی کشت پسته در دامغان، کرمان، آذربایجان، قزوین، اردستان و رفسنجان متمرکز است

خاک مناسب کاشت پسته
بهترین خاکها برای کاشت درخت پسته خاکهای لیمونی سبک یعنی شن و رس می‌باشد. در اراضی سبک مصرف کود برای برداشت رضایت بخش است ولی در اراضی رسی سنگین که رطوبت را به مقدار زیاد و برای مدتی طولاتی در خود نگاه می‌دارد کاشت این گیاه نتیجه رضایت بخشی نمی‌دهد و مقدار محصول چندان قابل توجه نخواهد بود. درخت پسته تا اندازه‌ای تحمل شوری خاک را می‌کند.

آبیاری پسته
با وجود این که پسته استقامت زیادی به بی آبی دارد، لکن نباید از آب دادن آن مخصوصا در سنین ابتدایی غفلت شود. به طور متوسط بسته به بافت خاک از نظر نگهداری آب مدار آبیاری بسته به سن درخت به شرح زیر توصیه می شود: (به جز فصل زمستان)

درخت با سن ۱ تا ۳ سال: مدار آبیاری ۷ الی ۱۰ روز
درخت با سن ۳ الی ۶ سال : مدار آبیاری ۱۲ الی ۲۰ روز
درخت با سن ۶ سال به بالا : مدار آبیاری یک ماه

کود دهی پسته
کود دامی گوسفندی و گاوی مورد استفاده باید کاملا پوسیده باشد. بهتر است کود مرغ نیز با کودهای گوسفندی یا گاوی مخلوط شود و در شیاری به عمق حداقل ۴۰ سانتیمتر بسته به سن درخت و عرض ۴۰ سانتیمتر در انتهای چتر سایه انداز درخت دفن شود. فصل کود دهی فصل خواب درختان یعنی زمستان است. مخلوط کردن کود کامل شیمیایی ( N-p-K ) نیز با کود حیوانی مورد استفاده مطلوب می باشد.

دادن کود شیمیایی ازته (سولفات آمونیم و سولفات پتاسیم) در مناطق با آب و خاک شور در نیمه دوم اردیبهشت ماه جهت افزایش جوانه های رویشی و زایشی، در نیمه دوم تیرماه جهت پر شدن دانه های پسته در درختان بارده مناسب است. میزان کود مصرفی با مشاوره کارشناسان از ۱۰۰ گرم تا ۲۰۰ گرم به ازای هر درخت می باشد.

استفاده از کودهای مایع و جامد میکرو در فصل رشد درخت بسته به نوع کمبود و مشاوره با کارشناسان کشاورزی همزمان با سمپاشی و یا به صورت مستقل بسیار مناسب است. بعد از برداشت پسته دادن کود روی به صورت محلول پاشی توصیه می شود.

علل پوکی پسته
عدم رسیدگی و توجه کامل به درختان از جمله آبیاری کم و نامنظم، ندادن کود حیوانی و هرس نکردن درختان و غلبه آفات در باغ باعث پر نشدن مغز پسته و یا ریزش جوانه های سال بعد می شود.

عدم وجود گرده نر که ناشی از کمبود درخت نر می باشد مهمترین عامل پوکی پسته بوده و باید به ازای هر ۱۰ الی ۱۵ درخت ماده یک درخت نر در باغ پیوند نمایید. در صورت کمبود درخت نر حتما گرده افشانی مصنوعی انجام دهید.

هرس درخت باعث درشت شدن میوه درخت و تا حدی یکنواخت شدن باردهی در سالهای مختلف می شود.

آفات مهم پسته
شپشک پسته، این آفت کاملا روی برگها و خوشه ها قابل مشاهده است و درخت مورد حمله محصول آن اغلب پوک و نیم مغز می شود.
برای مبارزه با شپشک استفاده از سم اتیون با نسبت ۲٫۵ – ۲ در هزار بسیار مناسب است. ذکر این نکته ضروری است که برای مبارزه با هر یک از آفات مشاوره با کارشناسان خبره کشاورزی جهت توصیه سم و زمان سمپاشی بسیار مهم است.

پسیل پسته، که حشره زرد رنگ کوچکی است و در حال حاضر بیشترین خسارات را وارد می کند و موقع خسارت شدید، پای درخت شکرک ایجاد می شود.
کنه درختان پسته که این آفت با چشم معمولی قابل مشاهده نیست و علائم آن اینکه ابتدا برگها سبز تیره و سپس حالت چرمی رنگ می شوند.

منبع: isfahan.irib.ir / ا.ف